“Technologie is niet goed of slecht; het is ook niet neutraal.” (Kranzberg 1ste wet van technologie)
In de film Wargames uit 1983 breekt een scholier in op een computer van de Amerikaanse defensie. Hij ontketent daarbij bijna een kernoorlog. Dit zijn de eerste zinnen in de inleiding van Gerard Janssen. Ik zag die film gezien terwijl ik met mijn Commodore 64 niet het internet opkom. Het duurde nog tien jaar voordat Internetprovider XS4ALL gewone burgers toegang boodt tot het internet. Met een 256 MB modem op een vaste telefoonlijn van KPN. XS4ALL werd in 1993 opgericht door hackers die technologie ten goede gebruiken. Die niet neutraal willen blijven omdat het slechte dan vrij spel heeft. Infomation wants to be free.
De première van Wargames ligt inmiddels veertig jaar achter ons en cybersecurity is een van de belangrijkste technologietrends in het hier en nu. Zo werden recent de Universiteit Maastricht en Nedcar gegijzeld door ransom software van hackers. In 2000 bezocht ik de National Security Agency (NSA) in Washington DC en kreeg ik een klein inkijkje in de spionagewereld. De deur werd voor mij op een kier gezet. In Hackers trapt Gerard Janssen diezelfde deur open. Hij laat zien hoe goede en slechte hackers respectievelijk het internet veilig houden en geld verdienen door inlichtingendiensten te vertellen waar de beveiligingsgaten zitten in computersystemen van bedrijven en personen. En hoe grote bedrijven en overheden voor hun doeleinden de functionaliteit van groter belang achten dan digitale veiligheid.
Janssen studeerde Technische Natuurkunde, is journalist bij Onder andere Vrij Nederland en dook diep in de wereld van de hackers. “Ik ontdekte een Marvel Comics-wereld die echt leek te bestaan. Onopvallende personen met een laptop en een internetverbinding, die onlinesuperkrachten hadden en iedereen te slim af leken te zijn. Mensen als Spiderman, Batman of Doctor Doom bestonden dus echt.” De superhelden in de door hem opgetekende verhalen hebben nicknames zoals Barneby Jack, Spanska, cyborg Patrick ‘Vicarious’ Paumen, Cyril ‘pod2g’ Cattiaux, Chris ‘Space Rogue’ Thomas, Lodewijk ‘bytefighter’ van Zwieten en Nikias ‘pimskeks’ Bassen. “Ze werken meestal volgens het anarchistisch en licht agressieve Hacker Manifesto dat in 1986 in Phrack verscheen. Ze begeven zich vaak in een grijs gebied, weten dingen waar ze niet over kunnen praten, moet beslissingen nemen in een domein dat geen duidelijke regels heeft en hebben daarom hun eigen erecodes, zoals de bushido van de samoerai”, aldus Janssen. Vaak hadden ze als kind problemen met sociale interactie. Hackerspaces zijn voor hun een grappige en warme omgeving. Safe spaces. Dat heb ik zelf ook ervaren tijdens mijn bezoek aan de Hacker Dojo in Palo Alti (Silicon Valley). Communities waarin slimme mensen kennis delen met de snelheid van het licht. Omringd door 3D printen, lasersnijders en microscopen. Het zijn makers die net zo makkelijk solderen als een algoritme schrijven. Alleen al in Nederland waren er in 2021 veertien hackerspaces waarvan tien met een eigen ruimte.
Gerard Janssen leerde van hackers Wargames te spelen. Hij leerde de verschillen tussen hackers en crackers en tussen black hats en white hats. En ook tussen lone wolfs en state actors. Hij legt uit dat hacken ook gaat over het vastleggen en delen van informatie. Veel hackers hebben volgens hem meer gemeen met bibliothecarissen dan met criminelen. Hackers maken ook computervirussen die zeker de afgelopen tien jaar evolutionaire sprongen maken. Door social engineering en met botnets beroven ze banken op grote schaal en stelen ze data in enorme hoeveelheden. Welcome in the rabbit hole. Ransomware as a Service is de rearealiteit. Het biedt toegang tot achterdeurtjes, vaak diep ingebouwd in de hardware van de elektronica. Gijzelsoftware kun je huren of kopen. Iedereen kan zijn eigen pakket samenstellen. Openstaande databases kun je vinden op openbare websites. Inloggegevens kun je kopen op het dark web. Wees dus gewaarschuwd. The dark side of the force heeft weinig respect voor jouw privacy. Technologie is nooit neutraal.