Rob Meesen is misschien wel een van de meest belezen ondernemers in Limburg. De mede-eigenaar van TopChange leest jaarlijks tussen de 250 en 300 boeken. Wekelijks beschrijft hij voor WijLimburg een ondernemersboek.
Het doel (Eliyahu M. Goldratt | 1986)
“Als je net zo bent als bijna iedereen in deze wereld heb je zoveel geaccepteerd zonder vragen, dat je helemaal niet meer echt nadenkt.” (Jonah, het alter ego van Goldratt in het boek Het doel)
Ondernemers hebben vaak te kampen met externe beperkingen. Zo legt de overheid momenteel aan bedrijven beperkingen op om de coronapandemie te managen (flatten the curve). De aanleiding is weliswaar nieuw, maar externe beperkingen zijn van alle tijden. Nationale wet- en regelgeving, schaarste aan grondstoffen, internationale handelsbelemmeringen of een mismatch op de arbeidsmarkt beperken het resultaat van bedrijven. Datzelfde geldt ook voor interne beperkingen. In de processen van iedere organisatie zijn er knelpunten die een beperking vormen voor de capaciteit en productiviteit van het gehele systeem. Voorbeelden van interne beperkingen die het systeem beperken zijn de verkeerde inzet van productiemiddelen, verouderde vaardigheden van het personeel, een verwarrende rolstructuur in processen, een verouderd ICT-architectuur landschap, een misplaatste stafhouding van ondersteunende diensten en achterhaalde beleidsvoorschriften.
Als prosultant spoor ik deze zogenaamde bottlenecks tijdig en pijlsnel op, zodat mijn klanten vervolgens met een beperkte investering een grote verbetering in het beperkende proces en het totale systeem kunnen realiseren. Zo maken we de hele ketting sterker door de zwakste schakel te verbeteren, in plaats van op alle schakels gefragmenteerd acties te ontplooien. Daarbij maak ik gebruik van The theory of constraints (de beperkingentheorie) van Eliyahu Moshe Goldratt. Hij werd door het tijdschrift Fortune een ‘goeroe van de industrie’ genoemd en Business Week noemde hem een ‘genie’. Goldratt, natuurkundige van huis uit en business consultant van professie, legt zijn theorie uit in het boek ‘Het doel’, een spannend geschreven ondernemersverhaal. De hoofdpersoon Alex Rogo, die vecht voor het behoud van zijn bedrijf en zijn huwelijk, slaagt er met de hulp van zijn oude studievriend Jonah in om de conventionele denkwijzen in zijn bedrijf aan de kant te schuiven en op een originele manier met zijn team uit te vinden wat hij moet doen om het doel van zijn bedrijf te realiseren. “Daar is geen buitengewoon groot denkvermogen voor nodig, maar wel de moed om tegenstrijdigheden onder ogen te zien en er niet voor op de loop te gaan, omdat dat nu eenmaal de gewoonte is”, aldus Goldratt. Om verwarring te voorkomen wil ik opmerken dat het doel van de organisatie iets anders is dan de missie. Het (strategische) doel van de organisatie is ook iets anders dan de (operationele) doelstellingen van de organisatie. Helaas merk ik dat in het taalgebruik van ondernemers en managementteams deze begrippen nog steeds door elkaar gebruikt worden. Het ontbreken van een gemeenschappelijke taal is vaak een hardnekkige interne beperking.
Op externe beperkingen hebben ondernemers vaak slechts een beperkte invloed, omdat de macht bij de sterkste ketenspeler of de overheid ligt. Aangezien er in de meeste bedrijven altijd minimaal één beperkend proces is, is het dus beter om daar de energie op te focussen. Goldratt beweerde dat een uur gewonnen op de bottleneck een uur gewonnen is voor het totale proces. Een uur gewonnen op een niet-bottleneck was volgens hem een verloren inspanning. En op basis van mijn dertig jaar ervaring in organisatiemanagement, kan ik dat alleen maar volledig beamen. ‘Het doel’ (34e druk!) reikt ondernemers in alle sectoren een nieuwe denkwijze en een 5-stappen plan aan waarmee de productieve tijd van constraints maximaal gebruikt wordt en het talent van mensen niet verspild wordt aan niet-bottlenecks. In de meeste sectoren is dat een onderscheidend concurrentievoordeel, omdat verspilling door conventioneel denken nog steeds de norm is.
Rob Meesen