Zaterdag laat in de middag. Ik sta bij de kassa van een winkel en er komt een blijkbaar ontevreden klant. Hij doet zijn beklag bij de kassière. De kassière probeert de ontevreden klant netjes te woord te staan. Het gesprek verloopt niet volledig naar wens van de klant, en dan komen de legendarische woorden: ‘ik wil nu de baas spreken’.
Als Prosultant heb ik de afgelopen twintig jaar mogen werken voor een diversiteit aan klanten. Bij al deze klanten en overal waar ik kom is er altijd iemand de baas. Iemand die een besluit mag nemen dat blijkbaar niemand anders mag, kan en vooral wil nemen. Wat is dat toch met ons mensen dat wij bazen en leiders nodig hebben? Iemand zei ooit, ‘de volgers maken de profeet’. Dus de volgers maken blijkbaar de baas of de leider.
Uit studies blijkt dat teams die een duidelijke en competente leider hebben, beter presteren dan teams die dat niet hebben. Het hebben van een leider, of baas, is voor ons als soort dus belangrijk. Cruciaal is dan wel dat hij of zij competent is. In het dierenrijk is de sterkste vaak de leider. Zijn competentie is vrij duidelijk voor de groep. En zodra er iemand komt die sterker is, vindt er geheel natuurlijk een wijziging plaats in het leiderschap van de groep.
Landen hebben leiders en sportteams hebben coaches en aanvoerders. Onze hele samenleving is gebouwd op structuren die leiderschap vereisen en blijkbaar heeft onze soort die ook nodig om te overleven. Als je dit bedenkt is het best vreemd dat we als soort al decennia de mond vol hebben van zelfsturende teams. Vandaag de dag hoor je ook termen als cellen en squads. Onder al deze termen ligt het magische woord autonomie. Autonomie is de zelfbeschikking van een individu of van een groep zonder overheersing door een andere entiteit. Dit suggereert dat er geen baas is.
Mijn ervaring is dat niemand de baas is. Er is wel altijd iemand die beslist. Dit beslissen gaat net zolang door totdat je aan het einde van die beslisketen komt en dan is het vaak weer een groep van mensen die beslist en niet een individu. Op deze manier is er uiteindelijk niemand de baas en zie ik het plaatje van de Ouroboros voor me: een slang die in zijn eigen staart bijt. Kortom wie is er zogenoemd de baas in jouw wereld? Bij ons thuis zeg ik altijd dat ik de baas ben, en van mijn vrouw mag ik dit zeggen!
Patrick Vroomen