Rob Meesen is misschien wel een van de meest belezen ondernemers in Limburg. De mede-eigenaar van TopChange leest jaarlijks tussen de 250 en 300 boeken. Wekelijks beschrijft hij voor WijLimburg een ondernemersboek.
Krijgslessen voor managers (Jaap Jan Brouwer | 2020)
“Geen enkel plan overleeft het eerste contact met de vijand.”
(Helmuth Karl Bernhard von Moltke, generaal-veldmaarschalk van het Pruisische leger, 1800-1891).
Op de cover van het winternummer van het WijLimburg Magazine wordt verwezen naar een artikel over krijgskunst toegepast in de advocatuur waarin Sun Tzu aangehaald wordt. Er zijn sinds de ‘Illias’ van Homeros (800 vóór Christus) ontelbaar veel boeken over strategie geschreven. Het boek ‘The art of war’ van Sun Tzu uit de 5e eeuw voor Christus is wellicht het meest bekende standaardwerk over strategie. ‘Vom Kriege’ van Carl von Clausewitz is al even befaamd. Uiteraard mogen ook de boeken over concurrentiestrategieën van Michael Porter niet ontbreken in de business bibliotheek van ondernemers. Strategie bedrijven is immers een absolute kerncompetentie voor ondernemingen. In de periode januari 2010 tot en met december 2020 verschenen 95 edities van de Harvard Business Review. Twintig procent van de 380 hoofdartikelen gingen over ‘strategie’. Dit is veruit het meest besproken onderwerp in dit magazine dat sinds 1922 uitgegeven wordt door de business school van Harvard University. En toch zie ik in mijn prosultancy praktijk vaak dat sleutelfunctionarissen en teamleiders onvoldoende geschoold zijn in de strategische en/of tactische discipline.
Onlangs werd ik door Maurice Ubags, CEO van Mediahuis Limburg, herinnerd aan een andere must read in mijn boekenkast, namelijk ‘Schaduwen over de woestijn’ (2003) van Jaap Jan Brouwer. Aan de hand van het 7S-model van Peters en Waterman (McKinsey) analyseerde Brouwer het organisatiemodel van het Duitse en Britse leger in de Tweede Wereldoorlog. Hoewel Duitsland die oorlog verloor, was de battlefield performance van de Duitse soldaat onder álle omstandigheden 50% tot 80% hoger dan die van de Britse, Amerikaanse en Russische tegenstanders. De auteur legt uit hoe de Duitse militaire organisatie dit voor elkaar kreeg met hun besturingsconcept ‘Auftragstaktik’. Hij verklaart dit onder andere door de historische verschillen tussen het Angelsaksische en het Rijnlandse organisatiemodel die ontstaan zijn door twee fundamenteel andere filosofische en culturele uitgangsposities. Een onderwerp dat overigens de rode draad vormt in alle werk van Brouwer, zoals bijvoorbeeld in zijn boek ‘nieuw Europees organiseren’ (2011) waarin hij de stevig onderbouwde conclusie trekt dat het tijd is voor het Europese concept waarin vakmanschap, verbinding en vertrouwen de kernbegrippen zijn. Waarbij hij onderkent dat rigide stafafdelingen zich niet zonder slag of stoot laten ontmantelen om terug te keren naar de essentie van hun bestaan: het leveren van toegevoegde waarde voor de medewerkers van het primaire proces. Dit kan echter alleen maar als tegelijkertijd de resultaatverantwoordelijke eenheden in het primaire proces hun tactische rolgedrag op het contactniveau met de markt en de klant significant naar een hoger prestatieniveau brengen.
Afgelopen zomer kwam Brouwer’s boek ‘Krijgslessen voor managers’ uit en dat is mijn ondernemersboek van deze week. Niet omdat ik ‘strijd’ als metafoor voor concurreren per se het meest passend vind, maar omdat de krijgskunde ondernemers, managers en teamleiders veel kan leren over de kunst van het krijgen. Legers moeten af en toe vechten en kunnen veel trainen. Nergens zijn de gevolgen van goede of slechte samenwerking zo ingrijpend. Als ondernemer kun je een omzetverlies dat je in het eerste kwartaal hebt geleden in het daaropvolgende kwartaal wellicht weer goedmaken, maar een been dat een soldaat in het eerste kwartaal verliest, groeit in het tweede kwartaal niet meer aan. En een divisie die door vijandelijk vuur in de pan gehakt wordt, zal niet uit zijn eigen as herrijzen zoals een feniks dat op fabelachtige wijze kan. Daarom bereiden militaire organisaties zich uitermate goed voor op de momenten van onzekerheid en snelle veranderingen in de chaos van het slagveld waar je letterlijk en figuurlijk het hoofd niet moet verliezen, maar juist alle mogelijkheden op strategisch voordeel pijlsnel moet benutten. Voor ondernemers die altijd moeten knokken en weinig kunnen trainen, zijn militaire organisaties een goede leerschool om hun ‘market performance’ te verbeteren. “Hoewel het leger in oorlogstijd een extreem soort organisatie is, kunnen juist vanwege die extreme omstandigheden de lessons learned zeer waardevol zijn voor onze huidige tijd van onvoorspelbare en snelle ontwikkelingen. De marges in een oorlog kunnen klein zijn en niet-leren van je ervaring is kostbaar”, aldus Brouwer.
Jaap Jan Brouwer schrijft met de zelfverzekerdheid van een vijf-sterren generaal die weet dat hij aan de winnende hand is in het eindspel. De stellingen die hij opwerpt zijn door de zeer gedegen analyses en sprekende voorbeelden vrijwel onneembaar. Het boek is een clusterbombardement van inzichten over doctrines, leiderschap, gezag, vertrouwen, kunde, karakter, samenwerken, leren en innoveren voor de market performance van ondernemers, teamleiders en zelforganiserende teams die hun schaarse resources flexibel moeten bundelen voor de levensgevaarlijke missie in hyperconcurrerende markten. Aanpassing is de beste verdediging van de huidige strategische positie. Geen enkel ondernemingsplan overleeft immers het eerste vuurgevecht met de concurrentie.
Rob Meesen