De definitie van ‘vaardig’ luidt behendig, bedreven. Het online Van Dale woordenboek kent 45 woorden die eindigen op ‘vaardig’, zoals schrijfvaardig, besluitvaardig, slagvaardig en spreekvaardig. Allemaal vaardigheden die in de 21ste eeuw nog net zo relevant zijn als in de 15de eeuw. Maar wat moeten we (bij)leren om toekomstvaardig te blijven?
Nieuwe vaardigheden in nieuwe tijden
Toekomstvaardig verwijst naar het vermogen om zich effectief aan te passen aan een snel veranderende en vaak onvoorspelbare toekomst. Toekomstvaardigheid omvat tijdloze vaardigheden: aanpassingsvermogen, leervaardigheid, probleemoplossend vermogen en creatief denken. Relatief nieuwe vaardigheden zoals algoritmisch denken zullen nog belangrijker worden. Robots zoeken immers collega’s. Ter voorbereiding op de jaarconferentie van Baandomein op 19 september aanstaande had ik afgelopen week in Leuven een afspraak met prof. Steven Dhondt. Hij zoekt in het Europese project Bridges 5.0 antwoorden op de vraag welke vaardigheden nodig zijn voor de vijfde industriële revolutie. Steven had net voor onze ontmoeting een college gegeven. Hij was verbaasd over het gebrek aan algemene basiskennis bij de nieuwe lichting slimme studenten.
Oude vaardigheden in nieuwe tijden
Sinds de introductie van de iPhone in 2007 zijn jonge mensen steeds digivaardiger geworden. Maar ook steeds afhankelijker van deze cognitieve assistent. Afgelopen week meldde de middelbare school BC Broekhin dat leerlingen regelmatig te laat komen sinds er een smartphonevrij-beleid ingevoerd is. De digitale tieners kunnen de analoge wijzerklokken in de school namelijk niet lezen. In het NPO-programma ‘Tieners tegen kwalen’ participeren 8 tieners en 8 senioren in een sociaal experiment onder leiding van prof. dr. Tineke Abma. Tijdens een opdracht moesten de tieners met behulp van een analoog stratenboek met de auto navigeren naar een fysiek adres. De aan Google Maps verslaafde jongeren worstelden enorm met de logica van de analoge kaarten. De vaardigheid van de senioren bracht echter verlossing. Prachtig voorbeeld van complementaire generaties.
De wereld is plat
Mijn jongste zoon is geboren in het jaar 2000. Welke vaardigheden moet hij leren om tot 2070 toegevoegde waarde te hebben en te houden op de arbeidsmarkt? En wat kunnen eerdere generaties hem leren op de werkvloer? In het boek ‘De wereld is plat’ (2005) gaf Thomas L. Friedman het antwoord: “In de toekomst zal hoe wij jonge mensen onderwijzen, belangrijker zijn dan hoeveel we hen onderwijzen. Leren te leren is dé vaardigheid van de 21ste eeuw. Dan moet je wel van leren houden. Passie en nieuwsgierigheid zijn samen van meer belang dan intelligentie. Navigatievaardigheden zullen cruciaal zijn in de oceaan van informatie die wij in de toekomst moeten doorkruisen. En tenslotte moeten we talent voeden met de liberale kunsten. Zodat we de connecties en samenhang benadrukken tussen geschiedenis, politiek, wetenschap en toekomst.” Sneller leren dan de omgeving is het enige overblijvende concurrentievoordeel in nieuwe tijden.