De veerkracht van Nokia (Risto Siilasmaa)

TopchangeBoeken, Boekenrubriek De Limburger

Rob Meesen is misschien wel een van de meest belezen ondernemers in Limburg. De mede-eigenaar van TopChange leest jaarlijks tussen de 250 en 300 boeken. Wekelijks beschrijft hij voor WijLimburg een ondernemersboek.

De veerkracht van Nokia (Risto Siilasmaa | 2019)

“Nokia en Research in Motion (BlackBerry) hadden een modern operating systeem nodig voor hun telefoons. Ze hadden Palm of Android kunnen kopen voordat Google dat deed, maar ze deden het niet. Vandaag is het waarschijnlijk te laat en destijds zouden ze bekritiseerd zijn dat ze te veel betaald hadden. Shift happens!” (Marc Lowell Andreessen, 1 mei 2012)

Marc Lowell Andreessen is een Amerikaanse ondernemer, investeerder en software architect. Hij is onder andere co-founder van Netscape en zit in de Board of Directors van Facebook. In mei 2012 gaf hij een puntgave analyse over de strategische dwaasheid van de voormalige business iconen Nokia en Research In Motion. Hoe had het zover kunnen komen?

In 2000 was Nokia immers verantwoordelijk voor maar liefst 4% van het Finse BBP en genereerde het bijna een vijfde van de hele Finse export. Mijn eerste mobiele telefoon met ondersteuning voor 3G waarmee je snel kon internetten was de Nokia 6650. Daarna stapte ik over op een BlackBerry van Research In Motion (RIM) waarmee je ook kon ‘pingen’, de voorloper van WhatsApp. Nokia, al veertien jaar onaantastbaar marktleider, had op dat moment iets meer dan de helft van de wereldmarkt voor mobiele telefoons in handen. BlackBerry zat rond de 15%. Maar toen lanceerde Apple de iPhone en werd ik na een demonstratie van early technology adopter Schreijen.com in 2007 betoverd door het touch screen, de naadloze content ervaring en de 300.000 productiviteit apps van de iPhone.

Google rolde niet veel later het besturingssysteem Android uit. Research In Motion veranderde binnen drie jaar van het snelst groeiende bedrijf ter wereld (2008) in het snelst stervende bedrijf ter wereld (2011). Van de 20 miljard dollar omzet en 3,5 miljard dollar nettowinst in 2011 is anno 2020 niet veel meer over. De 70 miljoen actieve BlackBerry gebruikers (2011) zijn allemaal overgestapt naar de concurrenten. RIM zit momenteel in de markt van draadloze technologie, waar het met een omzet van 1 miljard dollar en een verlies van 152 miljoen dollar een marginale rol speelt. Ook de raad van bestuur van Nokia blonk vanaf 2008 uit in gebrek aan visie en goot benzine over hun brandende platform. Ze bleven investeren in een besturingssysteem met een achterhaalde broncode die kansloos was tegen het ontwikkeltempo van de concurrenten. In 2012 had het bedrijf meer dan 90% van zijn waarde verloren. Het faillissement leek onafwendbaar. “Het ging zo slecht met ons dat we met de ene voet in het graf stonden en met de andere op een bananenschil”, schrijft Risto Siilasmaa in zijn boek over de veerkracht van Nokia. Toen hij een van zijn directeuren vroeg hoe hij de situatie inschatte, antwoordde deze: “Kom naar mijn kantoor. Mocht je me niet kunnen vinden: ik lig onder mijn bureau in de foetushouding.”

Risto Siilasmaa was in 2008 toegetreden tot de raad van bestuur van Nokia en was verbijsterd over het gebrek aan strategische focus bij het bedrijf dat in 1865 opgericht werd. Apple stond nooit op de agenda en ondanks het meermaals overduidelijk luiden van de noodklok werd hij niet gehoord of overstemd. Ook de executie van de organisatie was beneden peil. Productlanceringen liepen bijvoorbeeld steevast vertraging op. Google bracht elke zes maanden volledig functionele upgrades van het besturingssysteem uit, terwijl Nokia met zes laboratoria en 600 wetenschappers daar twaalf tot achttien maanden nodig hadden. Pas toen Nokia geen kant meer op kon werd Siilasmaa in 2012 gevraagd CEO te worden en het bedrijf te redden van een roemloos einde. Onder zijn leiding toonde Nokia veerkracht en herrees uit de as door de verkoop van de divisie mobiele telefonie aan Microsoft, de overname van de joint venture Nokia Siemens Networks en de aanschaf van Alcatel-Lucent. Inmiddels behoort Nokia samen met Huawei en Ericsson tot de top drie leveranciers die samen 77% van de wereldwijde markt van communicatie-infrastructuur bestieren en met de opkomst van 5G is dat booming business.

In het ondernemersboek van de week kan ieder bedrijf inspiratie vinden. Het meeslepende verhaal over Nokia’s veerkracht bestaat uit twee delen, namelijk De giftigheid van succes (1988-2008) en transformeren voor nieuw succes (2012-2016). Siilasmaa filosofie die hij Ondernemend leiderschap noemt en uit tien componenten bestaat, betekent dat je de middelen beoordeelt die tot je beschikking staan en die optimaal inzet om de prestaties en concurrentiepositie van je bedrijf te verbeteren. Om effectief te zijn vraagt dit strategisch vermogen volgens Siilasmaa een houding waarbij je denkt als een paranoïde optimist. “We hebben in de loop van een jaar allemaal 365 dagelijkse mogelijkheden om de kans op een positief scenario te verhogen. Doe wat de feiten en de huidige situatie noodzakelijk maken, niet wat de traditie voorschrijft. Slecht nieuws is goed nieuws, goed nieuws is geen nieuws en geen nieuws is slecht nieuws.”

Rob Meesen