Denk als Leonardo!

TopchangeColumn Limburg Onderneemt

Tijdens mijn bezoek afgelopen week aan het Barcelona Biomedical Research Park kwam ik een prachtig vormgegeven mural tegen. Ter gelegenheid van de vijfhonderdste sterfdag van Leonardo Da Vinci heeft dit biomedisch cluster met 1.400 onderzoekers Leonardo’s schetsen over de microcosmos van de mens samen afgebeeld met de hedendaagse computerbeelden uit de synthetische biologie en de genomische geneeskunde. Bij die mural op de lange muren van de metro bij het park werd ik weer getroffen door de genialiteit van deze grootheid uit de Verlichting. Net zoals bij het lezen van de tientallen boeken over het leven en het werk van deze wereldberoemde schilder, architect, ingenieur, uitvinder, filosoof, natuurkundige, anatomist en beeldhouwer. Tijdens mijn bezoeken aan drie verschillende tentoonstellingen over deze homo universalis werd mij bovendien duidelijk wat voor een belangrijke rol Da Vinci speelde in onze lange traditie van het denken over de samenwerking tussen mens en machine. Leonardo ontwierp tientallen mechanische automaten en bouwde rond het jaar 1495 een van de allereerste humanoïde robots. Het is dus geen toeval dat er in het Academische Ziekenhuis van Maastricht chirurgen samenwerken met de Da Vinci-operatierobot.

Bij Leonardo’s mural in Barcelona moest ik ook terugdenken aan de spreekbeurt van mijn oudste zoon op de lagere school vijftien jaar geleden. Destijds demonstreerde hij aan zijn nieuwsgierige klasgenootjes de vijftiende-eeuwse zaklantaarn die hij op basis van Da Vinci’s ontwerp had nagebouwd en deelde hij de zeven geheime lessen van Leonardo voor dagelijkse genialiteit: het verlangen om te leren (Curiosita), ideeën testen in de praktijk en de bereidheid om van fouten te leren (Dimostrazione), multi-sensorisch onderzoeken (Sensazione), paradoxen en onzekerheden verwelkomen (Sfumato), ontwikkeling van wetenschap, kunst, logica en verbeelding (Arte/Scienza), fysieke fitheid nastreven (Corporalita) en door systeemdenken verbanden zien (Connessione). Treffend is dat dit denken als Leonardo ook van wezenlijk belang is bij het ondernemen in het antropoceen. Het antropoceen is de naam voor het huidige tijdperk waarin de mensheid een natuurkracht geworden is die klimaatverandering en uitputting van de aarde veroorzaakt. Een tijdperk waarin we net als in Leonardo’s tijdgeest vol plagen en terreur dringend nieuwe technologische oplossingen en ander gedrag nodig hebben. Vernieuwing zoals die met Leonardo’s onderzoekende en ondernemende geest op het Barcelona Biomedical Research Park dagelijks nagestreefd wordt. Ik ben net als Leonardo een robotimist. Ik geloof dat wij de aarde en onszelf gaan redden. We hebben namelijk de beschikking over denkende machines die ons daarbij zullen helpen, zodat we tijdig en pijlsnel andere verdien- en verbruiksmodellen ontwerpen voor een circulaire economie in het vierde machinetijdperk.

Denk als Leonardo!

Rob Meesen