Het boek Factfulness (2018) van de Zweedse professor Hans Rosling wordt door Bill Gates betiteld als “een van de meest belangrijke boeken die hij ooit gelezen heeft en een onmisbare gids om helder over de wereld na te denken.” Mijn presentaties over technologie, cultuur en ondernemerschap zijn ontworpen vanuit Roslings realistisch vooruitgangsoptimisme. Mijn positieve visie op vooruitgang werd op 20 februari jl. geconfronteerd met een opvallend CBS-bericht: Voor het eerst ná februari 2015 is het vertrouwen van consumenten negatief. Het negatieve cijfer (-2) betekent dat er nu meer pessimisten dan optimisten zijn.
Er is geen ruimte voor feiten als ons brein in beslag genomen wordt door angst. (Hans Rosling, oprichter Gapminder.org)
Mijn eerste zakelijke mentor, socioloog van oorsprong, zei altijd dat gevoelens ook feiten zijn. Zelfs als ze aantoonbaar onjuist zijn. Iets dat ik altijd als een lastige waarheid heb ervaren tijdens mijn werkzaamheden als verandermanager, en waartegen ik mij in de loop der tijd gewapend heb met verhalen over vooruitgang. Zelfs een hardnekkige pessimist kan immers van perspectief veranderen. Daar is alleen maar een beetje licht voor nodig.
Pessimisten zijn slecht geïnformeerde realisten.
– Rob Meesen –
Als je welvaart uitdrukt in een arbeid/licht-verhouding moest in 1750 vóór Christus een inwoner van het Babylonische Rijk 50 uur slaafs werken voor 1 lumen-uur (= maat voor licht) van een sesamolielamp. In 1800 ná Christus moesten mensen 6 uur lang ploeteren om 1 uur licht van een waskaars te kunnen kopen. Een mijnwerker uit mijn geboortedorp kon in 1950 na 8 seconden steenkool bikken 1 lumen-uur kopen in de vorm van een gloeilamp. Pessimisten en optimisten betalen in 2019 nog slechts € 0,002 voor een uur licht van een ledlamp. Het bruto minimum uurloon voor mijn 18-jarige, jongste zoon bedraagt € 4,43 per uur. Daar kan hij 2.215 uur licht van een ledlamp voor kopen. Maar omdat hij op mijn licht meelift, koopt hij voor € 2,40 liever een glas bier in de horeca.
Dat vloeibaar genot kost dus evenveel als het equivalent van 1.200 uur licht in de Babylonische duisternis van zijn voorouders. Die moesten daar 60.000 uur voor werken oftewel 37,5 arbeidsjaren. Uitgedrukt in de arbeid/licht-verhouding heeft homo sapiens dus in de afgelopen 3.769 jaar door technologische vooruitgang een heel werkzaam leven uitgespaard voor de relatieve prijs van een biertje.
Pessimisten zijn slecht geïnformeerde realisten. Optimisten verwachten, in het licht van wat zij weten uit het verleden, dat er goede dingen gaan gebeuren in de toekomst. Alles wordt beter. Alles wordt anders. En alles wordt mogelijk. Er is slechts een beetje licht nodig om dat in te zien. <<
Proost op de vooruitgang!
Rob Meesen