Rob Meesen is misschien wel een van de meest belezen ondernemers in Limburg. De mede-eigenaar van TopChange leest jaarlijks tussen de 250 en 300 boeken. Wekelijks beschrijft hij voor WijLimburg een ondernemersboek.
Excellente ondernemingen (Tom Peters & Robert Waterman | 1982)
“I had no idea what I was doing when I wrote In search of excellence. There was no carefully designed work plan. There was no theory that I was out to prove.” (Tom Peters)
Het liefst lees ik business boeken uit de VS in hun oorspronkelijke taal. De Nederlandse vertalingen verschijnen meestal later. Soms zelfs jaren later. Maar de belangrijkste reden is dat Nederlandse uitgevers vaak de vervelende gewoonte hebben om titels niet een-op-een te vertalen, maar te herschrijven vanuit marketingoverwegingen. En daarmee gaat soms de essentie van het boek verloren. De Nederlandse titel van mijn ondernemersboek van deze week is Excellente ondernemingen. De originele titel luidt In search of excellence. Het boek gaat juist over die zoektocht en de acht aspecten die de schrijvers tijdens hun strategische expeditie signaleerden.
De 78-jarige Tom Peters is een levende legende. Hij diende van 1966 tot 1970 als afgestudeerd engineer bij de US Navy. Hij deed twee missies in Vietnam. Daarna werkte hij voor het Pentagon en het Witte Huis. Van 1974 tot 1982 werkte hij als consultant bij McKinsey. Vanaf 1982 is hij onafhankelijk consultant, schrijver en topspreker. Tom Peters was zijn tijd vaak vooruit en zijn werk doorstaat nog steeds de tand des tijds. Hij pleitte al in 1982 voor gedeelde waarden, vertrouwen in medewerkers en autonomie op de werkvloer. En voorspelde dat de 21ste eeuw de eeuw van vrouwelijk leiderschap zou worden. Zijn nadruk op het belang van onderzoeken heeft veel latere managementauteurs geïnspireerd, zoals Jim Collins (Good to Great en Built to Last). Maar bovenal heeft Tom Peters tijdig het belang van het verandervermogen in organisaties op de innovatieagenda geplaatst. “Test fast. Fail fast. Adjust fast.”
Ik heb alle boeken van Tom Peters in mijn business bibliotheek. Toen ik in 2018 op Twitter een foto plaatste van zijn 17 boeken die ik over een periode van 36 jaar gelezen had, antwoordde de bestsellerauteur met “WOW. Never seen anything like that.” A Passion for Excellence, The Circle of Innovation, Thriving on Chaos en Liberation Managementzijn allemaal must reads. Maar In search of excellence is bijna 40 jaar na het verschijnen van de eerste editie nog steeds mijn favoriete boek.
Peters & Waterman schreven het als consultants van McKinsey. Het werd gepubliceerd in 1982 en in 1999 waren er 4,5 miljoen exemplaren van verkocht. De auteurs ontvingen hiervoor geen royalties. In een enquête van Bloomberg werd het boek verkozen tot Greatest Business Book Of All Time. Een panel van Forbes concludeerde dat In search of Excellence het meest invloedrijke business en managementboek in de periode 1980-2000 was. Het boek veranderde de kijk op management door meer aandacht te vragen voor de zachte organisatievariabelen. “The soft stuff is the hard stuff.” Peters & Watermans 7-S model is nog steeds een veel gebruikt model voor organisatie-analyse. Het is een uitbreiding van het Diamond-model van organisatiepsycholoog Harold Leavitt. Hoogleraar organisatiekunde Mathieu Weggeman heeft het gebruikt voor zijn ESH-model en ook in mijn toolbox zit een variant met bijbehorende meetinstrumenten voor het in samenhang duiden van alle harde en zachte organisatievariabelen. Zodat niet de verkeerde interventies gedaan worden. De acht aspecten die Peters & Waterman signaleerden bij excellente ondernemingen kunnen ook in deze tijd steeds gebruikt worden bij de zoektocht naar aangrijpingspunten voor organisatieontwikkeling:
1. Actiegerichte oriëntatie.
2. Een klantgerichte instelling.
3. Autonomie en ondernemingsgeest.
4. Productiviteit door de inzet van mensen.
5. Persoonlijke inzet en waardenbewustzijn.
6. Schoenmaker, blijf bij je leest.
7. Eenvoudige organisatie met kleine staf.
8. Vrijheid in gebondenheid.
Op welke van deze aspecten is jouw organisatie een excellente onderneming? Heeft jouw eigen zoektocht andere relevante aspecten opgeleverd? Of moet jouw ontdekkingsreis nog beginnen?
Rob Meesen