Rob Meesen is misschien wel een van de meest belezen ondernemers in Limburg. De mede-eigenaar van TopChange leest jaarlijks tussen de 250 en 300 boeken. Wekelijks beschrijft hij voor WijLimburg een ondernemersboek.
Het bed van Procrustes (Nassim Nicholas Taleb | 2011)
“One size does not fit all.” (volkswijsheid)
Nassim Nicholas Taleb heeft de bestsellers ‘Antifragiel’, ‘De zwarte zwaan’ en ‘Misleid door toeval’ op zijn naam staan. Minder bekend is ‘Het bed van Procrustes’ waarin hij dit verhaal uit de antieke oudheid gebruikt als metafoor voor zijn filosofische en praktische aforismen. Een aforisme is een korte, bondige uitspraak, vaak niet meer dan één zin lang.
Aforismen kunnen grappig, paradoxaal en/of absurd zijn en bevatten vaak een boodschap van wijsheid. Procrustes was in de Griekse mythologie de wrede eigenaar van een klein landgoed in Attica. Hij bood reizigers zijn gastvrijheid aan, gaf ze een uitgebreide maaltijd en nodigde ze dan uit de nacht door te brengen in een bijzonder bed. Hij wilde dat de reizigers precies in het bed pasten. Van degenen die te lang waren, hakte hij met een bijl de benen af. Degenen die te klein waren, rekte hij uit. Meestal eindigde deze behandeling met de dood, zodat Procrustes de bezittingen van de reiziger kon roven. Uiteindelijk onderging hij hetzelfde lot als zijn slachtoffers. De onverschrokken Theseus dwong Procrustes op zijn eigen bed te gaan liggen en hakte zijn hoofd dat uitstak eraf.
Elk aforisme in Taleb’s boek heeft betrekking op een of ander Procrustesbed. “Als wij mensen stuiten op de grenzen van onze kennis en dingen die we niet waarnemen, het ongeziene en onbekende, heffen we de spanning op door het leven en de wereld in heldere, handzame ideeën, reductionistische categorieën, specifieke vocabulaires en voorverpakte verhalen te persen, wat bij tijd en wijle gevaarlijke consequenties heeft. Bovendien zijn we ons er niet van bewust dat we dingen op deze manier achteraf passend maken. Zo beseffen weinig mensen dat we de hersens van schoolkinderen veranderen met medicijnen teneinde ze aan te passen aan de leerstof, in plaats van andersom”, aldus de grootmeester in zijn korte inleiding. Zijn nawoord van tien bladzijden is een geniaal dessert na het opdienen van het hoofdmenu dat bestaat uit honderden aforismen, zoals ‘Inconsistentie maakt mensen interessant, niet het ontbreken ervan’, ‘Je weet dat je invloed hebt wanneer jouw afwezigheid meer begint op te vallen dan de aanwezigheid van anderen’, ‘Controle over stilte vereist meesterschap’ en ‘Je bestaat als en slechts als je vrij bent om dingen te doen zonder een zichtbaar doel, zonder je te hoeven verantwoorden en, bovenal, zonder de dictatuur van iemand anders verhaal’.
De aforismen zijn een ode aan het onaangepast zijn. Taleb roept op “om jezelf te bevrijden van beperkingen, vrij van gedachten, vrij van vermoeiend werk, en vrij van inspanningen. Dan beginnen in het weefsel van de werkelijkheid verborgen elementen je aan te staren; dan krijg je oog voor mysteries waarvan je tot dan toe niet eens het bestaan vermoedde.” Leg jezelf nooit te ruste in een Procrustesbed. One size does not fit all.
Rob Meesen