Rob Meesen is misschien wel een van de meest belezen ondernemers in Limburg. De mede-eigenaar van TopChange leest jaarlijks tussen de 250 en 300 boeken. Wekelijks beschrijft hij voor WijLimburg een ondernemersboek.
Ilias (Homeros | 800 vóór Christus)
“Alleen een dwaas ziet pas onraad als het te laat is.” (Homerus)
David Bowie was een groot lezer. Drie jaar voor zijn dood in 2016 stelde Bowie een lijst op van de honderd invloedrijkste boeken in zijn leven. Slechts vier boeken uit die lijst hebben ook een plek in mijn boekencollectie. De goddelijke komedie van Dante Alighieri, 1984 van George Orwell, Mr. Wilson’s Cabinet of Wonder van Lawrence Weschler en de Ilias van Homerus.
De Ilias is een vroeg-Grieks epos uit 800 vóór Christus dat toegeschreven wordt aan de dichter Homerus. De titel is ontleend aan Ilios, de oude, Griekse naam voor Troje. Omstreeks de 12de eeuw vóór Christus zou daar een tienjarige oorlog gewoed hebben tussen de Grieken en de Trojanen. De Ilias beschrijft een periode van ruim vijftig dagen. Volgens de mythe werd de kiem voor de oorlog gelegd door de verboden liefde tussen de Trojaanse prins Paris en de mooiste vrouw van Griekenland, Hélena. Het is het oudste westerse verhaal over leven, liefde en strijd. Een kwetsbaar evenwicht dat steeds zichzelf verbreekt. De Ilias is geen boek voor tere zielen.
Met de openingszin zet Homerus direct de toon: “Vertel Muze, vertel van de wrok van Achilles. Daar kwam voor de Grieken grote ellende uit voort. Naar Hades voeren talloze helden. Honden en gieren vraten hun lijken. Het was Zeus, die het wilde.” En ook over de man tot man gevechten op het slagveld worden de gruwelijke details door de dichter beeldend beschreven. “De koning stootte hem recht in het voorhoofd met zijn scherpe speer, de bronzen punt schoot erdoor. Dwars door het bot. De hersenen spatten de helm in.” Het boek bevat veel inzichten voor strategen, tactici, sprekers en ondernemers, zoals ‘wie zijn kennis benut, al ment hij een trager span paarden, richt zijn ogen steeds op het keerpunt, snijdt krap om de paal heen, voelt wanneer hij de rundleren teugels moet spannen of vieren, en houdt de menner die voor hem uit rijdt goed in de gaten’. In de hyperconcurrentie van deze tijd is dit bijna drieduizend jaar oude inzicht nog steeds relevant.
De hoofdrolspelers in de Ilias zijn talrijk. Het zijn de oudste archetypes waarmee duizenden karakters in de westerse literatuur en cinemahistorie een gezicht hebben gekregen. Zoals de ziener Kalchas die het heden, de toekomst en het verleden doorgrond. Nestor is het archetype van de redenaar uit de Ilias. Hij spreekt volgens de Ilias “heel welluidend en helder in een taal die zoeter dan honing over zijn tong gleed.” Nestor benadrukt ook het belang van luisteren met de bereidheid om van mening te veranderen. “Ik heb grotere helden gekend dan jullie. Al die helden luisterden naar mij en namen mijn raad aan. Luisteren jullie dus ook naar mij, luisteren is nu het beste”, aldus de ervaren veldheer.
De befaamde kunstsmid Hefaistos staat model voor het archetype van de innovator. Deze god maakt Achilles’ nieuwe wapenrusting. Hij is ook de maker van de autonome voertuigen en robots die reeds in de Ilias aan bod komen. De held Odysseus is het archetype van de slimme strateeg. “Wanneer Odysseus opstond bleef hij stokstijf stilstaan, zijn ogen gericht op de grond. Maar als dan uit zijn borstkas zijn heldere stem klonk met zoveel woorden als er sneeuwvlokken zijn op een dag in de winter, dan was er nergens een sterveling die aan Odysseus kon tippen”, aldus het epos. Odysseus is ook de bedenker van de list met het Paard van Troje en het boek Odyssee van Homeros is helemaal gewijd aan de avonturen van Odysseus tijdens zijn 10-jarige zwerftocht na de Trojaanse Oorlog. En dan zijn er nog de vele andere archetypes. Achilles uiteraard. Agamemnon, de machtige koning van Mykene. De Trojaanse held Hector. En uiteraard de goden. Zij spinnen de levensdraad van de stervelingen die lijden in de Ilias, terwijl de goden zelf zorgeloos leven.
De Ilias is volgens de vertaling van A.M. Schwartz “een treurspel van gekrenkte trots, van haat en wrok, van wraak en vergelding, van twist en verzoening, een spel ook van vriendschap en liefde, van alle menselijke aandoeningen, die wij terugvinden in onze eigen tijd en in ons hart.” Ieder archetype uit de Ilias leeft voort in onze eigentijdse verhalen. Welke van bovenstaande archetypes herken jij in jouw bedrijf? Welke combinatie van archetypes worden weerspiegelt in jouw leven en werk?
Rob Meesen