Taalfilosoof Ludwig Wittgenstein (1889-1951) was van mening dat de grenzen van onze taal de grenzen van onze wereld zijn. Hij zocht naar een logische vorm voor een volmaakte taal die gezuiverd zou zijn van dubbelzinnigheden. Mounir Samuel streeft met zijn nieuwe taal voor een nieuwe tijd hetzelfde ideaal na als Wittgenstein. De politicoloog toont op overtuigende wijze aan dat onze taal inclusiever moet worden.
Woordkunstenaar
Na het lezen van een intrigerend interview met cultuurondernemer Mounir Samuel in Vrij Nederland besloot ik zijn manifest te lezen. Door middel van vijftien waarden presenteert hij in vijf delen een blauwdruk voor een veilige, inclusieve en toegankelijke taal voor en door iedereen. De cultuurondernemer schuwt geen enkel thema of taboe. Zijn onderwerpen zijn niet makkelijk: genderidentiteit & seksuele oriëntatie, toegankelijkheid & validisme, dekolonisatie & racisme, inclusie & erkenning en democratisering & eigenaarschap. Samuel realiseert zich dat zijn boek verzet zal oproepen in de gepolariseerde samenleving. Hij vraagt in de inleiding aan de lezers om na te gaan waar hun weerstand vandaan komt. “Waarom is de ene waarde vanzelfsprekend, maar creëert de andere spanning? Mag je inderdaad niets meer zeggen? Moet eigenlijk wel alles worden gezegd?” De woordkunstenaar introduceert ook een groot aantal nieuwe woorden en ieder hoofdstuk eindigt met concrete aanbevelingen om onze wereld door middel van taal te vergroten.
Recht van spreken
Mounir Samuel is een rechtgeaarde protestant die graag de Bijbel citeert. Hij wil graag spreken in de stijl van Martin Luther King en kijkt iedere dag meerdere uren naar preken van Afro-Amerikaanse predikanten op YouTube. De publicist met een Egyptisch achtergrond heeft als meervoudig ervaringsdeskundige overigens wel recht van (s)preken: “Ik ben door ieder persoonlijk trauma gegaan: dat ik gepest werd, racistisch bejegend, onderworpen aan structurele transhaat, christenhaat, etnisch profileren, seksisme in de media, mijn oogziekte en ervaring met seksueel misbruik.” Soms schiet hij zoals iedere bevlogen revolutionair door in zijn goede bedoelingen. Dan vervormen zijn kwaliteiten en gaat de prediker te veel in zichzelf geloven.
Geslaagde poging
Voor iedere menselijke activiteit waarbij meerdere individuen samen een taak moeten uitvoeren, is taal het magische gereedschap. Daarmee heeft onze soort haar uitzonderlijke positie verovert. Helaas voldoet onze taal niet aan de wetten van de logica. Wittgenstein is in de loop van zijn leven tot de conclusie gekomen dat taal te complex is om de werkelijkheid in een één-op-één-verhouding te beschrijven. Samuel zal die conclusie uiteindelijk ook moeten trekken. Maar zijn geslaagde poging om een waarde-gerichte taal voor te stellen, die recht doet aan de ervaring en geschiedenis van mensen, verdient waardering. Hij roept op om het gesprek te voeren over onze taal. Want woorden creëren werkelijkheden waarmee we bewust en onbewust niet alleen onze wereld, maar ook die van anderen onnodig begrenzen.