“Een niet onderzocht leven, is het niet waard geleefd te worden.” (Socrates)
Twee mensen komen in dezelfde uitdagende situatie terecht. Ze beschikken over identieke kennis, vaardigheden en ervaring. Toch gaat de een volstrekt anders met de situatie om dan de ander. Hoe kan dat?
Vanaf 2017 begon Danny Mullenders verhalen en inzichten uit zijn werk als assessment-, ontwikkel- en organisatiepsycholoog te delen op LinkedIn. Hij heeft inmiddels op dit platform bijna zeventienduizend volgers. Mullenders besloot 99 van die verhalen te bundelen in een boek. “Eenvoudigweg omdat ik van boeken houd. Boeken hebben mij altijd zoveel gebracht: kennis, inzicht, verbeelding, taal en nog veel meer. Boeken zijn en maken werelden. Een boek is een andere beleving dan een blogpost of onlineartikel. Een boek suggereert dat zich dat er zich tussen de twee kaften een idee bevindt waar iemand zich echt in verdiept heeft en waarvoor hij zijn best heeft gedaan om het, in samenhang, van verschillende kanten te bekijken en dat dan mooi voor jou te verbeelden”, aldus de inspirator. Nog voordat Laat je niet kiezen op 16 juni 2022 verscheen, bereikte het boek al de nummer 1 positie in de managementboek Top 100. En dat is bijzonder.
Danny schrijft vloeiend en toegankelijk. Het boek is een gereedschapskist voor zelfreflectie. Er komen veel psychologische inzichten aan de orde, zoals het Imposter Syndrome en het Moeder Teresasyndroom. Ook deelt Danny veelvuldig de lessen van zijn inspiratiebronnen, zoals Kafka, Eckart Tolle, Aristoteles, Augustinus, Daniel Kahneman en vooral Victor Frankl. Deze holocaust-overlever beargumenteerde in De zin van het bestaan dat tussen stimulus en respons altijd de menselijke vrijheid ligt om een keuze te maken. Als je die keuze niet maakt, dan laat je je volgens Danny kiezen. Net zoals een ondernemer die geen strategie heeft, onderdeel is van de strategie van een ander.
Maar het zijn vooral de praktijkverhalen die het werk doen. De intrigerende vraag die Danny steeds aan de lezer stelt luidt: “Neem jij eigen regie of laat je je de dingen overkomen?
De psycholoog gebruikt steeds een triade van terugkerende kleuren in zijn verhalen: aandacht als bron van verbeelding, en/en-denken en er valt altijd iets te kiezen. Danny doet door narratieve identificatie met de lezer wat hij ook met zijn cliënten doet: helpen om overtuigingen te herschrijven.
De archetypes worden zo treffend beschreven dat je spiegelneuronen als van-zelf-sprekend beginnen te vuren. Om dit te illustreren wil ik het verhaal op pagina 98 over Larissa eruit lichten. Zij is een sympathieke en intelligente millennial, die bij een start-up werkt.
“Ze is opgevoed met het idee dat ze erachter moet komen wie ze werkelijk is, om van daaruit haar persoonlijke ontwikkelplan voor de lange termijn te maken. Op basis daarvan zou ze dan de wereld moeten gaan bestormen. Ook op de universiteit en in haar eerste werkende jaren kreeg ze een soortgelijke boodschap ingeprent: hoe haal je het beste uit jezelf en het leven?
Ze heeft inmiddels behoorlijk hard en veel gezocht, maar zichzelf nog steeds niet gevonden. Dit zorgt bij haar voor twijfels over ongeveer alles. Over haar baan en over de vraag of haar studie economie, die ze eerder afrondde, wel de juiste was. Door haar zoektocht naar haar echte zelf voelt ze zich niet bevrijd. Eerder angstig en beklemd en onderdrukt en beperkt in haar mogelijkheden.
Omdat ze haar twijfel als een zwakte beschouwt, geef ik haar als tip om zich te verdiepen in oude Chinese denkers als Confucius, Mencius en Zhuangzi, filosofen die twijfel konden waarderen. De volgende coaching-sessie vertelt ze over haar nieuwe inzichten. Vooral Confucius heeft haar aandacht. Die stelde dat je jezelf niet moet omarmen, maar in plaats daarvan jezelf moet overstijgen. Breek met wie je denkt te zijn. Dat is hoe je je als mens kunt ontwikkelen en hoe je kunt groeien. Voel je niet onder druk gezet om nauwgezette plannen te maken voor de persoon die je nu en in de verre toekomst denkt te zijn. Dat perkt je alleen maar in. Blijf in plaats daarvan leven voor de onbekende persoon waarin je langzaamaan blijft veranderen. Houd je mogelijkheden open.
Het gaat erom dat je van het uitbreiden van je perspectief, van je leven zelfs, een gewoonte maakt. Dat je constant oefent om jezelf bezig te houden met zaken die jou ertoe dwingen om de beperkingen van een leven als een individueel, authentiek zelf te laten varen. Niet kramp- achtig maar luchtig en ontspannen. Het resultaat van dit alles? Als je jezelf traint om te breken met jezelf, kun je blijven veranderen en groeien. Dat is waarom deze Chinese filosofen zouden zeggen: probeer niet te zoeken naar wie je bent, maar als je dit toch doet, geef je ontdekkingen dan niet te veel gewicht. Kies voor zelfontwikkeling in plaats van zelfacceptatie. In plaats van jezelf moeten waarderen kun je jezelf overstijgen. Dit is niet alleen de manier om als volwassene tot bloei te komen, het is ook de beste manier om de wereld tot bloei te laten komen. Het inzicht dat ze – of ze nou wil of niet – altijd in ontwikkeling is, biedt Larissa een diepgaand inzicht en zelfs rust. Het is helemaal niet erg dat ze haar roeping niet kent. Eerder kon ze zichzelf veroordelen om haar niet-weten, irrationaliteit en disfunctionele emoties. Nu kan ze de tegenstrijdigheden in zichzelf omarmen. Sterker nog: ze zijn voor haar een manier geworden om nieuwsgierig naar het leven te blijven en er zin in te vinden.”
Laat je niet kiezen bestaat uit tien delen, waaronder ‘wie je ook kunt zijn’, ‘de leider als koorddanser’ en ‘organisatie-eigenaardigheden’. De structuur is zodanig gekozen dat je het boek op iedere willekeurige pagina kunt openslaan en lezen. Om de psycholoog in onszelf uit te dagen strooit Danny ruimhartig met citaten die uit diep inzicht van grote denkers ontsproten zijn, zoals een uitspraak van Hannah Arendt: “Wij zijn vrij om de wereld te veranderen en er iets nieuws te beginnen.” Laat je niet kiezen!
Rob Meesen