Op 21 januari jongstleden kopte het Financieel Dagblad boven een drie pagina’s tellend interview met Sander Schimmelpenninck: “Ik kan toch niet in mijn eentje het hele systeem veranderen?” Dat kan de bekendste graaf van Nederland zeker niet. Maar hij levert met het pamflet Sander en de brug wel een meer dan verdienstelijke bijdrage om een aantal uitgangspunten van het systeem ter discussie te stellen. Niet omdat hij bovengemiddeld begaan is met het lot van de minderbedeelden, maar omdat de voormalige hoofdredacteur van Quote simpelweg denkt dat de huidige ongelijkheid in onze samenleving onhoudbaar is. En dat we deze keer tijdig moeten ingrijpen voordat het volk weer met hooivorken optrekt naar de paleizen van de rijke klasse.
Bruggenbouwer
Van de opiniemaker verscheen in 2019 zijn eerste boek. Elite gezocht gaat over vermogensverschillen en kansenongelijkheid. Met zijn tweede boek tracht de opiniemaker de kloof kleiner te maken. Volgens Schimmelpenninck is ons systeem niet intrinsiek goed of slecht, het kampt vooral met flink wat achterstallig onderhoud. Nu is het volgens hem tijd om weer groot te denken. De luis in de pels van de elite doet vijf concrete voorstellen in hun onderlinge samenhang om de samenleving eerlijker te maken. Kansengelijkheid is in alle voorstellen de onderliggende waarde. Allereerst wil hij de winst uit vermogen en erfenissen net zo zwaar belasten als inkomen uit werk. Een middenschool moet het vroegtijdige selectiemechanisme in het onderwijs hervormen. Ook het pensioenstelsel moet op de schop; van oppotten naar investeren. Daarnaast dient iedere vijfentwintigjarige een startkapitaal van honderdduizend euro te krijgen om te investeren in zijn/haar toekomst. Als tegenprestatie wil hij voor iedereen een maatschappelijke diensttijd invoeren.
Rekensommen
Alle voorstellen worden begrijpelijk uitgelegd in slechts 106 pagina’s. De liberale columnist van de Volkskrant levert bovendien de bijbehorende berekeningen die gemaakt zijn door de stichting Instituut voor Publieke Economie. Een onafhankelijke denktank van economen en journalisten die pas in 2022 is opgericht (ANBI-status). Het eindsommetje van de voorstellen is een overschot van maar liefst 12,5 miljard euro. Het totale pakket lijkt te mooi om waar te zijn. Een eerlijker Nederland en miljarden euro’s als bonus. Als het zo eenvoudig is, waarom verzinnen die duizenden ambtenaren dat in Den Haag dan niet? Zou er een politieke partij zijn die de voorstellen in het verkiezingsprogramma durft op te nemen?
Succes is geen keuze
Wat ik mooi vind is dat Sander Schimmelpenninck uitlegt dat succes geen keuze is. Hij maakt een duidelijk statement door te stellen dat kansenongelijkheid een grotere rol speelt in de verschillen tussen rijke en arme mensen, dan intelligentie of creativiteit. De uitgangspunten van het systeem veranderen is echter geen eenvoudige opgave in een land waarin de politiek niet in control is en daarnaast vergeten is groot te denken.