Rob Meesen is misschien wel een van de meest belezen ondernemers in Limburg. De mede-eigenaar van TopChange leest jaarlijks tussen de 250 en 300 boeken. Wekelijks beschrijft hij voor WijLimburg een ondernemersboek.
Shoe dog (Phil Knight | 2016)
“Ik bewonder de ogen van de overtuiging.” (De Griekse godin Athena)
Een gemiddelde persoon zet 274 miljoen stappen in de loop van een lang leven. Dat is zes keer de aarde rond. Goed schoeisel is dus geen overbodige luxe. Als scholier kocht ik mijn eerste Nike schoenen in Aken. Niet om mee te sporten, maar om te dragen onder mijn jeans. In de Limburgse winkelsteden waren ze destijds niet te krijgen. Nike was namelijk een klein en relatief onbekend sportmerk. Niet alleen in Europa, maar ook in de rest van de wereld en zelfs in haar eigen thuismarkt. Geen enkele atleet had op de schoenen van oprichter Phil Knight een aansprekende titel behaald. Gelukkig brak het sneakertijdperk aan en toen Farrah Fawcett ze in 1977 droeg in een aflevering van Charlie’s Angels profiteerde Nike volop van deze nieuwe markt. Pas in 1980 won Steve Ovett de eerste Olympische medaille (goud) met Nike schoenen. Vier jaar later in LA waren dat 58 atleten die 65 medailles veroverden, waaronder de vier gouden van Carl Lewis. Op dit moment staat het merk Nike 15de op de lijst van meest waardevolle merken. Het logo van de onderneming, de Swoosh, is een van ’s werelds bekendste merktekens. De marktkapitalisatie van het bedrijf, met 75.000 medewerkers en een omzet van 37,4 miljard dollar, bedraagt 153 miljard dollar. Drie keer zoveel als Adidas. In zijn eigen kwetsbare biografie vertelt Phil Knight het ongelooflijke succesverhaal dat diepe betekenis kreeg door sport overstijgende reclameslogans zoals There’s no finish line en Just do it! Legendes zoals Michael Jordan, Kobe Bryant, Tiger Woods, Pete Sampras, Andre Agassi en Alberto Salazar hebben Nike verheven tot meer dan een merknaam. “We probeerden een merk in de wereld te zetten, maar ook een cultuur. We vochten tegen conformisme, tegen verveling, tegen eentonigheid. Meer dan een product probeerden we een idee te verkopen – spirit”, aldus de inmiddels 83-jarige topondernemer.
Het boek begint in de periode na zijn afstuderen aan de Stanford Business School en het vervullen van zijn militaire dienstplicht. Knight besluit om de eerste gedurfde stap in zijn leven te zetten: “Heel diep van binnen streefde ik naar iets anders, naar meer. Ik had het dringende gevoel dat onze tijd kort is, korter dan we ooit beseffen, zo kort als een ochtendloopje, en ik wilde dat mijn tijd betekenisvol zou zijn. En creatief. En belangrijk. Maar bovenal anders. Ik wilde een stempel op de wereld drukken. Ik wilde winnen.” Hij vertrekt in 1962 op wereldreis terwijl in die tijd de gemiddelde mens nog nooit verder van huis was geweest dan 150 kilometer. Hij beschrijft zijn belevenissen in de Filippijnen, Hong Kong, Thailand, India, de Himalaya, Vietnam, Kenia, Egypte, Jeruzalem, Istanbul, Rome, Florence, Milaan, Venetië, Parijs, München, Berlijn, Wenen, Londen en Athene waar hij de tempel van Athena Nikè ziet. In Japan koopt hij Tiger schoenen die hij naar huis stuurt. Twee jaar later, tijdens de Olympische Spelen van Tokyo 1964, sleept Knight het verkooprecht voor Tiger in de 13 westelijke staten van de VS in de wacht. Dit contract leidt uiteindelijk met vallen en opstaan tot de geboorte van zijn eigen sportmerk. En de permanente strijd die daarop volgt tegen het gebrek aan cashflow waaraan ieder retailbedrijf lijdt door de onvermijdelijke explosie in bezittingen en voorraden. Door de overtuigingskracht in zijn ogen, circulair financieren, magisch bankieren en het nodige geluk weet Knight iedere groeisprong weer voorbij het ravijn van het bankroet te leiden. Met generaal Patton’s mantra als gidsend principe: “Zeg mensen niet hoe ze iets moeten doen, zeg ze wat ze moeten doen en laat je door hen verrassen met het resultaat.”
Knight vertelt oprecht over de ups en downs in zijn business adventure, over zijn fouten, de dood van zijn zoon, zijn twijfels, zijn bijna burn-out en de eenzame momenten waarop de godin Nikè hem verlaten leek te hebben. Shoe dog is voor iedere ondernemer met groei-ambitie een must read. Met meer wijsheid dan een MBA-studie en persoonlijker dan een afscheidskus. “Net als boeken geeft sport mensen het gevoel dat ze een ander leven leiden, dat ze deelnemen aan de overwinningen van anderen. En aan de nederlagen. Als de sport op zijn best is, valt de geest van de fan samen met die van de sporter en op dat punt, bij die overdracht, ligt de eenwording waar mystici het over hebben”, aldus het fenomeen Knight wiens schoenen ik al 40 jaar onder mijn jeans draag.
Rob Meesen