Vorige week was ik aanwezig op een debatbijeenkomst van denktank De Zotheid. Vierentwintig vrije denkers waren persoonlijk uitgenodigd met als maatschappelijk narratief: “Als je geld steekt in verdediging, investeer dan óók in wat je verdedigt.”
De Zotheid debatteert
Geen publiek spektakel in deze besloten samenkomst, maar wel een scherp gesprek over onze sociale defensie en sociale infrastructuur. Hoe wapenen we ons – cognitief én sociaal – tegen de bedreigingen die onze samenleving ondermijnen? Hoe bouwen we aan een sociale defensie die mensen bijeenhoudt in plaats van verdeelt? Er werden geen wapens noch conclusies getrokken. Maar wel perspectieven gedeeld en inzichten verdiept. Wij werden bovendien getrakteerd op voordrachten van twee woordkunstenaars.
Opening
Bestuurder Raymond Clement opende het debat in zijn kenmerkende stijl. “De zotheid is onder ons. Of zou het anders altijd moeten zijn. Wij ontzuilden, we individualiseerden, we vermarkten. Wij voegden in de nieuwe werkelijkheid. Wij vervoegden. Ik ontzuil, jij individualiseert, zij vermarkten. De samenleving maakbaar. Barbarisme is onder ons. We zijn het geloof verloren in de kracht van de samenleving. De zelfbenoemde individualistische homo sapiens, de wijze mens, blijkt een kuddedier.”
Intermezzo
In zijn boek Lof der Sociale Zotheid legde filosoof Govert Derix al uit dat sociaal werk niet zelden een hogere navigeerkunst is die je alleen naar behoren kunt bedrijven met het kompas van een hoger of hoogste beginsel. In het tussenstuk van het debat riep Govert op tot een sociaal offensief. “Nu schrijven we een geschiedenis waarbij Nederland en andere NAVO-landen binnenkort 5 procent van hun BNP aan defensie spenderen. Nu al is Ruttes redenering legendarisch. 3,5 procent voor tanks, vliegtuigen en andere materieel; 1,5 procent voor de versterking van wegen, bruggen en andere infrastructuur. Mag daar een schepje bovenop? Ik stel voor dat we de wereld blij maken met 8 procent. U voelt waar die sociale quantum leap – een slordige extra 30 miljard – naartoe gaat. Bruggen voor tanks verliezen hun betekenis zonder bruggen naar elkaar. Snelwegen naar de vijand zijn zinloos zonder wegen naar elkaar. Logistieke knooppunten voor munitie en materieel zijn krachteloos zonder sociale hubs. Kort gezegd: geen defensie zonder sociale defensie. Of beter: een sociaal offensief. Laten we wel wezen: ook Nederland kampt met een ‘enemy within’: vermoeidheid, ongeloof in onze toekomst, afkalven van onze waarden, de YOLO-mentaliteit die epidemische vormen aanneemt.
Finale
De Zotheid pleit voor een ánder soort defensie. Eén die niet polariseert, maar verbindt. Die niet beheerst, maar bevraagt. Raymond Clement: “Is wat ons angst inboezemt, dat wat ons verenigt? Het is een kunst, geen wetenschap, zegt Von Clausewitz over oorlog. Datzelfde geldt ook voor samenleven. Kunst. Geen Wetenschap! Hebben we de oorlog nodig om de samenleving te versterken? Of is dat te zot voor woorden?”
Ps. wie de voordrachten van Raymond Clement en Govert Derix in zijn geheel wil lezen, kan een email sturen naar contact@lofdersocialezotheid.eu