“Rusland heeft de wereld in oorlog gestort. Amerika en Europa vechten terug met geld en wapens, maar zonder soldaten. Vooralsnog. De enige wereldmacht die invloed zou kúnnen uitoefenen is China. Maar China zwijgt. En zijn machtige leider Xi Jinping glimlacht de camera’s in. Wie is Xi? “
De nieuwe keizer
Wie is Xi Jinping? Die vraag van Ties Dams kon ik niet afdoende beantwoorden. Ik wist uiteraard dat hij de president is van de Volksrepubliek China. Maar verder wist ik niets van De Nieuwe Keizer, zoals Dams hem noemde in zijn boek uit 2018. XI is een hernieuwde versie van dat eerdere boek. De auteur, die als geopolitiek expert verbonden is aan Instituut Clingendael, heeft mijn inzichten verdiept.
De vorming van een prins
Het verhaal van Xi wordt door Dams verteld in negen chronologische hoofdstukken. Hij is negen jaar oud als zijn vader gezuiverd wordt door Mao. Hij zal het de komende zestien jaar zonder vader moeten doen. Dams: “Voor Xi junior voelt de zuivering van een vader alsof de bodem wegviel uit een hemelhoog gestegen lift. Xi junior is niet langer een kroonprins van de revolutie, maar zoon van een verrader. Zijn vader verliest niet slechts zijn baan en Xi verliest niet alleen zijn vader, ze verliezen ook hun stamboom, hun gemeenschap, hun opdracht en identiteit. Xi junior wordt van zijn prestigieuze kostschool getrapt. De godenzoon valt uit de hemel en wordt verketterd als de bastaard van de partij. Xi leert hoe het is om te leven buiten de muren van de macht. Hij wordt net als 17 miljoen andere jongeren door Mao naar het platteland gestuurd, ondergebracht in een grot, geplaagd door honger, wanhoop en vlooien. Desondanks wordt hij in 1974 lid van de partij die zijn leven heeft verwoest.”
De wetten van de macht
De auteur maakt uiterst inzichtelijk hoe Xi in de slangenkuil van de macht stap voor stap de absolute heerschappij over de partij heeft veroverd. Hij bestuurt zijn wereldrijk als een ware meester van chaos én orde. Er bestaat een versie van de wereldkaart met China in het centrum. Zo ziet de werkelijkheid er volgens Xi na de volledige wederopstanding in 2049 uit, op de honderdste verjaardag van de Volksrepubliek. Europa is slechts een provincie op die kaart. Dams: “Thans is de tijd dat China zijn oude plek als meest benijde beschaving ter wereld opnieuw opeist: goedschiks of kwaadschiks. Xi is de vereenzelviging van die belofte. Rancune, ambitie, paranoia en hoogmoed hebben zijn wereldbeeld gevormd. Xi is de belichaming van China’s veranderende zelfbeeld als macht. Xi ís de Chinese macht. En ja, die macht heeft alles met ons te maken: ook wij, westerlingen, leven in het tijdperk-Xi, of we dat nu willen of niet.”