Onlangs bladerde ik door wat oude fotoalbums en stuitte ik op een foto van de eerste auto die ik als 18-jarige alleen mocht besturen. Iedereen herinnert zich nog wel het moment toen je voor de eerste keer helemaal alleen in een auto zat en deze bestuurde. Ook ik herinnerde me direct dat moment. Het was de rode Lada van mijn vader. Voor de jonge lezers, een Lada was een Russische personenauto. Het was 1990 en in de volksmond werd de Lade ook wel ‘De Russische tank’ genoemd.
Een naam die hij te danken had aan zijn vierkante vorm en enorme robuuste uitstraling. Het besturen van deze Lada was geen sinecure. Hij had geen stuurbekrachtiging, een koppeling die op die van een vrachtwagen leek en een draaicirkel van een VSL-bus. Voor de jongere lezers ‘Verenigd Streekvervoer Limburg’, het huidige Arriva. Je bestuurdersbekwaamheden werden tot het uiterste getest. Niet alleen op kennis en vaardigheden maar zeker ook fysiek. Het systeem dat je bestuurde was robuust en kon een stootje verdragen maar jouw vaardigheden moesten wel op en top zijn.
Vandaag de dag rijden we in een nieuwe generatie auto’s. Auto’s die zelfsturend zijn en waarbij je als bestuurder eigenlijk alleen nog maar moet bijsturen. Een hele andere set van vaardigheden vereist de besturing van dit soort systemen. Vaardigheden op een hoger niveau. Het lijkt gemakkelijker dan het besturen van een Lada. Maar als je de basisvaardigheden die je nodig hebt om een Lada te besturen niet bezit, dan bestuur je reactief in plaats van proactief. Het lijkt dan op besturen in de mist en dan wordt het gevaarlijk!
Besturen is beslissen in onzekerheid. De keuzes die wij iedere dag maken in het verkeer maken we in onzekerheid. We weten niet of iemand door rood rijdt of dat iemand geen voorrang verleent. We vertrouwen erop dat iedereen zich aan de spelregels van het verkeer houdt. Om jonge bestuurders die nog geen 18 jaar zijn, maar wel hun bestuurdersbewijs hebben, te helpen groeien in hun vaardigheden hebben we ervaren bestuurders die als begeleider hiermee helpen. Kortom een systeem dat goed is ingericht zodat inzicht, kennis en basisvaardigheden worden ontwikkeld om gevaarlijke situaties te voorkomen.
De afgelopen 21 jaar mocht ik zelf verschillende bestuurdersrollen vervullen en ik heb vooral geleerd dat wanneer je iets wilt besturen, het bestuurbaar moet zijn. En alleen iets dat in beweging is, is bestuurbaar. Ook heb ik geleerd dat mijn medemens zich voor het grootste gedeelte aan de spelregels houdt. Maar de belangrijkste les was toch wel dat mijn inzicht, kennis en basisvaardigheden het verschil maken.
Wellicht kunnen onze huidige en toekomstige bestuurders iets leren van deze metafoor!
Patrick Vroomen